«Уақытты өткізу» мен «өмірді өткізу» салыстыратын болсақ екеуі бір нәрсе. Сонда уақыт пен өмірдің бір- бірінен айырмашылығы қандай?Бисмиллахир Рахманир Рахим!
Ең бірінші біздің «уақытты өткізу» деп жүрген сөзіміз үлкен қате, себебі, біз уақытты өткізбейміз, уақыт бізді өткізеді. Уақыт ол — көлік сияқты. Көлікке мінген адам өзінің аялдамасына жеткенде түсіп қалады, яғни, әр адамға берілген өмір ол екі аялдама арасындай ғана. Ол көлікке Адам пайғамбардан бері қарай қанщама тіршілік мініп, өз аялдамасына келгенде түсіп қалып жатыр, біз де Аллахтың белгілеген аялдамасын тосудамыз. Біреуге ол аялдама жақын, ал біреуге алысырақ. Бұл жолсапар қияметке дейін жалғасады.
Әрбір адам уақытты өткізудің артында, өмірді өткізу жатқанын сезсе, бос нәрселермен өткізуден қорыққан болар еді. «Уақытым өтпей кетті, бос уақытым көп» деген сөздер «өмірім өтпей кетті» дегенмен бірдей. Уақыттың өтуі өлімге жақындау, өмірдің бір сәтке, бір сағатқа немесе бір күге қысқаруы және ол ешқашан қайтып келмейді. Әрбір атқан таң бізге «Мен жаңа уақытпын. Жаңа күнмін, сенің істеген амалдарыңа куәлік етушімін», — дейді. Уақытты алтынға немесе ақшаға теңеу де қате, себебі, жоғалған алтынды сатып алуға, ақшаны табуға болады,ал жоғалған уақытты ешқандай бағаға да сатып ала алмаймыз. Сол өмірді, уақытты бос нәрселермен толтырмай, аялдамадан түскенде бізге пайда әкелетін істермен толтыруымыз керек. Ол қандай іс екенін Алла Тағала Асыр сүресінде былай баяндайды:
«Уақытқа серт(1).Негізінен адам баласы зиянда (2). Бірақ сондай иман келтіріп, ізгі іс істегендер, бір –біріне шындықты үгіттесіп, сабырды үгіттескедер; олар зиянға ұшырамайды(3)». Бұл сүре жалпы Ислам дінінің мән – мағынасын ашып тұр. Сонда бұдан шығатын қорытынды: уақыт, өмір, дін – үшеуінің түп негізі бір нәрсеге келіп тіреледі. Үшеуін бір – біріне н бөліп қарастыру — ол адамзатқа Жаратушысынан берілген өмір сүру заңдылығының бұзылғаны. Яғни, өмір уақытсыз болмайтыны сияқты, адамның өмірінен дінді бөліп қарастыруға болмайды. Ислам діні – адам баласына Аллаһтың тарапынан берілген өмір сүру жолы болса, сол жолда өмір сүру — әрбір мұсылманның парызы. Адамзатқа қатысты барлық ғылым, білім, күнделікті тіршілік, өмір сүру заңдылықтары дінмен тікелей байланысты.
Әлемге әйгілі ақын Гете былай деген екен: «Анау – мынау нәрсе туралы оңды – солды ой толғау ақымақтық. Егер Ислам Аллаға мойынұсыну болса, біз бәріміз Исламда өмір сүріп, Исламда өлеміз».
Әр адам өзі түсетін аялдамасын тосуда. Біреулердің түсер жері – зәулім үйлер ме бау – бақшалар, көз көріп, құлақ естімеген жақсылықтар болса, ал біреулері – қап – қара орлар мен отқа, жантүршігерлік азапқа дайындалуда. Әркім өз уақытының есебіне қарай мәңгілік өмірінің қандай болатынын өздері таңдайды. Себебі, Алла Тағала айтқан: «Сол күі тақуаларды Рахманың құзырына қонақ түрінде жинаймыз. Күнахарларды шөлдеген түрде тозаққа айдаймыз». (Мариям 19: 85-86) және Пайғамбар Мұхаммед ( оған Аллахтың игілігі мен сәлемі болсын) былай деген: « Қиямет күні пенденің аяғы төрт нәрсе:өмірін қалай өткізгенін, жастық шағын немен өткізгенін, мал – дүниесін қайдан тауып, қайда жұмсағанын, іліміне қалай амал еткенінен сұралмай тұрып, жүрмейді». Тирмизи
Сондықтан, өмір сүре жүріп уақытын өлтірушілер, сенімі мен өмірін діге негіздемегендер ақыл таразысына салып ойланса, түсетін аялдамасына бұдан жақсырақ дайындалар еді.