Жалаңаш жарнамалардан қашан құтыламыз

Қазіргі кезде жарнама туралы жарнаме жазатын кез келді. Себебі, жарнамалаушы компаниялар бетімен кетіп бара жатыр. Жаңа зат шыға қалса жар салып жарнамалап, мәні мен құндылығы жағына мән бермей келеді. Рухани байлығы мол қазақ елін жаңалаш жарнамалар жаулап жатыр. Екі аялдамадан аспай жатып көзіңе ұятсыз жарнамалардың жарығы түседі. Әсіресе әсемдік салондарда ілінген жартылай жалаңаш қыздардың суретіне көзің сүрінеді. Аты айтып тұрғандай әсемдік салоны деп қоя салса болды емес па!? Оған сурет жабыстырып не керек? Оқығаннан түсінбей қалады дей ме? Одан қала берді сағыз жарнамаласа да, ар-ұяты шамалы қыздарды қыстырып қояды. Автокөлік жарнамасынан да қыз қырқынды тастамайды-ау. Теледидар қарап отырсаң жарнама басталды дегеннен көзіңді басқа жаққа бұрмасаң қарап отыра беру мүмкін емес. Жөні түзу жарнама аз. Содан ойға қаласың, бұл жарнамалау ма, жоқ әлде имандай ұйыған елді азғындау ма!? «Қарғайын десем — жалғызым, қарғамайын десем – жалмауызым» дегендей, сондай кәсіп ашып жатқан азаматтардың көбісі қарапайым өзіміздің қазақтар. Жарнамасын қарасаң жағаңды ұстап таң қаласың. Құтты ата-бабасы мұсылман болмағандай.

Одан кейін жаңа шыққан сусынның, шайлардың жарнамаларында көбіне әйелдердің бейнесін көресің. Сонда ондай тауарларды әйел атаулыдан басқа тұтынбай ма?! Одан да бөлек иіссулардың неше түрлері шығып үлгерді. Әрине, оларды да жарнамаламасқа болмас. Бірақ, жарнамасына көз салсаңыз бәрі әтірдің иісімен әйелдерді есінен тандыру, қыз біткенді өзіне қарату идеясымен көрсетеді. Мұндай сұрықсыз көріністер сүйегі қатпаған жастарымызға зиянын тигізе ме деп қорқасың. Себебі, айналадағы әсем табиғатты жасырып, жалаңаш жарнамалар менмұндалап тұрады. Міне солар сол жастардың көзімен көргені, көмейінен өтіп, нәпсіқұмар, қуыскеуде болып қалса зияны елге.

Қазағым кейде рас Құлагерсің,

Құлагер қашанғы енді құлап өлсін.

Жарнамаға алданған жастарымыз

Көңіліне қайдан иман, шуақ енсін, — дегендей, бұлда болса

ертеден мұсылман болған қазаққа келген қарымды қауіп па деген ойға қалам.

Осы орайда мынадай өлең шумақтары есіңе түседі:

Құртпасын құмарлардың құлқы бізді,

Жарнама бұзып жатыр шырқымызды.

Күнәні көркем етіп көрсетеді,

Іріту үшін іштен ұлтымызды.

Сонымен қазіргі жарнаманың жағдайын айттық. Бұдан да басқа былықтарын көз көріп жүр. Негізі жарнама деген тауарларды, мекемелерді жарнамалап кәсіпті дөңгелету мақсатында жасалады. Ал қазір, зат жарнамасы емес, қыз жарнамасы болып барады бәрі. Жай қарап жүре берсең жарнама дегенің жағадан алып, намысымызға тиюде. Неге десеңіз, жарнамаға тәнін сатып саудалаған қыздардың ішінде қазақтың қыздары да кездеседі. Мұндай жайттарға үлкендерімізде қарсылық білдірмейтін болды. Оларды да түсінуге болар, себебі, аузы қисық байдың баласы сөйлейтін заман ғой.

Халық тұтынатын тауар, тұрмыстық заттар, қызмет түрлері жаңадан шығып, олда болса сапалы болып жатса қуантарлық жайт. Ондай дүниелерді шығарып жар салып жарнамалаудың да айыбы жоқ. Ол кезде халық тауарды қуана тұтынып, тауар иелерінің қалтасын қалыңдатып тастайды. Алайда, сол кәсіпкерлер тауарларын әдепсіз, ұятты, ұнамсыздау көріністермен жарнамалап жатса, ызаң келеді.

Ар ұятты байлықтан артық қойған халық екенімізді ескерсек, осының бәрі намысымызды найзалап, жігерімізді жіліктей жейді.

Жауға кетсе есеміз,

Қайтпас бүгін, кешеміз.

Кете берсе осылай,

Бүр күндері өшеміз.

Бұл да бір саясаттың салқындығының салдары. Менімше бұл жағдайды заң жүзінде қолға алу керек сияқты. Ал халық та халық болып қапаланып, арызын айтса, халықтан асқан кім бар!? Халықтың арызынан ары кете алмас. Осындай мәселелерді айтып тұрмасаң, көзі үйреніп, бойы қалыптасқан қара халық қарап қана жүре береді.

Ардақты Пайғамбарымыз (с.а.у.) бір хадисінде: «Иман мен ұят бір жерде. Біреуі кетсе екіншісі өзі-ақ кетеді» деген. Сондықтан да, мұндай нәрсеге намысыңыз оянып, ұятыңыз қозғалмаса, иманыңыз қайда қалды!? Әрине бұның бәрін елді айдап, арасын алалайын деген ойда айтпадым. Мемлекетті де сынап, мін тағайын дегенде мақсат емес. Жалпы алғанда айрандай ұйып отырған елді келе бере ашытуға апаратын осындай жағымсыз нәрселерді айтқым келді. Саралау мен таразылауды еншілеріңізге қалдырдым…

Автор: Нұрқанат НҰРДӘУЛЕТҰЛЫ,

Алматы қаласы