Қор болған «қырық үйден тыйым»

«Ей адам ба­ла­сы! Ұятты жерлеріңді жа­бу үшін киім және сәндік бұйым түсірдік. Негізінде тақуалық киімі жақсы» (Құран: 7-26 аят)

Жан – жағыма қарасам: Жер – Ана жа­сыл төсенішін жа­мы­лып, ал қызыл гүлдерімен сәнденіп, ерек­ше құлпырып кетіпті. Ай­на­ла жүректі мейірім шуағына бөлеп, көңілдің түбіндегі әсемдікке, тазалыққа де­ген сезімді оя­та­ды. Әсіресе, Алматының көшелеріне көрпе боп төселген түсінен көз тұнған гүлдерге қарасаң, жер бетіне ерек­ше көрік беріп тұрғанын байқайсың. Есіңе қазақтың: «Гүл өссе жердің көркі, қыз өссе елдің көркі», — де­ген мақалы түседі. Ба­ба­ла­ры­мыз қызды гүлге теңеп, әдеміліктің, әсемдіктің сим­во­лы санаған. Жапырағымен етегін жа­у­ып, түрлі- түсті қауыздарының ас­ты­на бал шы­ры­нын жасырған гүл жан – жағына мейірім мен әсемдікті, тазалықты та­ра­тып тұрғандай…

Ал адам­дар ара­сы­на шыға қалсаң, елдің көркі бо­лар қыздарымыз елдің ұятына ай­на­лып кет­кен­дей. Жаз шыға табиғат  жа­сыл жамылғысын жа­мы­ла бас­та­са, біздің ару­ла­ры­мыз үстеріндегі «артық киімдерін» тас­тай бас­тай­ды. «Сән» ат­ты ақыл айтқыш апаның айтқанына ілескен оларға қарап, ұят, әдемілік, биязылық, имандылық сезімдері қайда кет­кен  деп таң қаласың. Ал кіндікті ашып жүру – дәл қазір қыздардың дағдылы әдетіне ай­на­лып ба­ра­ды. Көше жарнамаларындағы қыздар да тек іш киіммен су­рет­ке түсуді қалыпты жағдайға ай­нал­ды­рып­ты. Оларға «әй дейтін әже, қой дейтін қожа» жоқ болғаны ма? Тіпті балаңды ертіп дүкен араласаң, жалаңаш әйелдердің суреттерін көріп, «ұят – ай – ды қара» де­ген­де, «балаларымызға қандай тәрбие беріп жа­тыр­мыз?» де­ген ойға қаласың. Жас­тай­ы­нан ашық – шашық әйелдерді көріп өскен ба­ла­да әйел за­ты­на де­ген құрмет қайдан бол­сын?

«Бір қолымен бесікті, бір қолымен әлемді тер­бе­тер» аруларымыздың осын­дай күйге түсуіне не се­беп бол­ды? Әсіресе, кейінгі он – он бес жылдың ішінде қыздарымыздың әбден жалаңаштанып кетуіне не әсер етті?

Дәл қазір адамдардың ой – өрісін ақпарат құралдарды жа­у­лап алған. Сол ақпарат құралдары соңғы он — он бес жылдықтың ішінде та­ны­мас­тай өзгерді. Әсіресе, батыстың те­ле­хи­ка­я­ла­ры мен бейнефильмдері, бейнеклиптері жастардың ғана емес, кәрі – құртаңның да са­на­сын улап, жүректерін қарайтатын құралға ай­на­лып ба­ра­ды. Ал­лах тағала Құранда бы­лай дейді: «Мүміндерге айт: (бөгде әйелдерге) қараудан көздерін сақтасын. Әрі ұятты жерлерін зи­на­дан қорғасын. Бұл олар үшін өте жақсы. Рас, Ал­лах олардың не істегендерінен ха­бар алу­шы. (30) Мүмін әйелдерге де айт: «(Бөгде ер­лер­ден) көздерін сақтасын. Және ұятты жерлерін қорғасын. Зейнеттерін көрсетпесін» (Нұр сүресі, 30-31 аят­тар). Адам­ды жаратқан Ал­лах бізге ненің зи­ян әкелетінін жақсырақ біледі. Жүректі қарайтатын нәрселердің бірі – көз. Кеседегі су­ды бір там­шы у бұзатыны сияқты, ха­рам­ды көру арқылы адамның жүрегі ула­на­ды.

Қазір отбасыңмен оты­рып те­ле­ди­дар көру мүмкін емес де­се де бо­ла­ды. Ең аяғы, жарнамалардағы қыздарға дейін іш киіммен би­леп жүреді. Осын­дай он бес ми­нут сай­ын қайталанып жатқан жар­на­ма­лар­ды жат­тап алған балалардың, зи­на мен қылмыстың ор­да­сын­дай болған те­ле­хи­ка­я­лар­дан көз ал­май өскен жастардыңсанасы улан­ба­ды деп қалай ай­та­мыз? Те­ле­хи­кая кейіпкерлерін отбасының бір мүшесіне ай­нал­ды­рып алған ата – ана­лар ба­ла­ла­рын қалай тый­сын? Са­на­ла­ры­на ашық – шашық киінудің, әдебімізге жат сәнге ілесудің, зи­на жасаудың ауыр бо­ла­ты­нын сезінудің өзі қорқынышты.

Қоғамдағы қыздардың абы­рой – беделінің түсіп кетуі, алданған, зорланған қыздардың көбеюі, тас­тан­ды балалардың көз жа­сы – осылардың сал­да­ры емес пе? Түнгі уақытта, жар­ты­лай жалаңаш жігіттермен се­ру­ен­де­уге шыққан қызды, аш қасқырлардың ара­сы­на кірген қойға теңесе де бо­ла­ды. Қазір да­ла түгіл, ауыл­да да қыздарымыздың 90 пайызға жуығы аяғы ауыр бо­лып тұрмысқа шығып жа­та­ды не­ме­се үйден бо­са­нып, бол­ма­са жа­сан­ды түсікке ба­рып жатқандарын естисің. Ал арын сатқан қыздарды ауызға алудың өзіне арланасың. Иә, адамның бойындағы ұят, ар сияқты құнды сезімдердің азай­ып ба­ра жатқаны жаныңа ба­та­ды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бы­лай де­ген екен: «Ұят пен иман бір – бірімен тығыз бай­ла­ны­с­ты, егер біреуі жоғалса, екіншісі қоса кетеді». Ен­де­ше, адам­дар өз ұяттарын жоғалту арқылы иман­нан да алыс­тап ба­ра­ды. Ал иман жоғалса, болашақтың бұлыңғыр тар­та­ры сөзсіз.

«Қызды қырық үйден тыйған» да­на халқымыз олардың тәрбиесіне көп көңіл бөлген. Бой жет­кен ару қыздардың сырт көздерден сақтап, олар­ды биязылыққа, ибалылыққа тәрбиелеген. Абай ата­мыз:

— Жа­са­у­лы деп, мал­ды деп бай­дан ал­ма,  Ке­дей қызы ар­зан деп құмарланба.

Ары бар, ақылы бар, ұяты бар,

Ата – ананың қызынан ғапыл ал­ма, — деп жігіттерге кеңес береді. Арын сақтаған, ақылды, ұяты бар, ата – анасының тәлімін алған қыз ба­ла­дан болашақта жақсы жар, иба­лы келін, ая­у­лы ана күтуге бо­ла­ды. Сол үшін қазіргі кез – кел­ген ата – ана өзінің ұл – қызының тәлім- тәрбиесіне үлкен жауапкершілікпен қарауы ке­рек. Тәрбие де­ген тек олар­ды тамақтандырып, киіндіру емес, ол – ру­ха­ни ақыл – сезімі жоғары, ар  — ұяты биік, иман­ды ұрпақ тәрбиелеу. Сондықтан «қызым сән қуалап жүр еді» деп «шоқ ба­сып» қалмауынан сақтануымыз ке­рек.

Бұл өмірге қанша жабыссақ та, Ал­лах Тағаланың ажа­лы­нан қашып құтыла ал­мас­пыз. Уақытша дүниеде әрбір сөзімізбен, ісімізбен, денемізбен тозақтан алыстауға тырысқанымыз жөн. Пайғамбарымыз Мқхаммед (с.ғ.с.) : «Киіне жүріп жалаңаш болғандар, жүрісінде бұраңдап, еркектердің көңілін еліктірушілер жәннатқа кірмейді, тіпті оның иісін де сезбейді», — де­ген екен. Әрбір ата – ана қызының тәрбиесіне ерек­ше мән беруі ке­рек. Алақанына са­лып ая­лап өсірген ая­у­лы гүлінің әркімнің қолында кетіп, ар­зан шөпке ай­нал­мауы үшін қызына қырық үйден тый­ым са­лып, имандылықты бой­ы­на сіңіргені аб­зал.

Қай за­ман­да бол­са да, қыз – сұлулықтың, мейірімділіктің, тазалықтың белгісіндей, ер адамдардың қадірлейтін, құрметтейтін жа­ны саналған. Сол құрмет, қадіріміздің жоғалмауын қаласақ, сұлулығымызды киіммен жа­сы­ру­ы­мыз ке­рек – ақ. Сон­да ғана баяғы қадіріміз қайта ар­тып, шын мәнінде елдің көркіне ай­на­ла­ры­мыз хақ.