Арулар байқауы, арсыздар байқауы ма?

Бүгінгі таңда елді еліктіріп жүрген «ару­лар сай­ы­сы» бол­ма­са «қыз сы­ны» де­ген сияқты байқаулар еліміздің түкпір-түкпірінде өткізілуде. Дәстүрге ай­на­лып үлгерген сай­ыс әр жыл сай­ын қалалық әкімшіліктің қолдауымен ұйымдастырылып, әр қаланың өз аруы анықталады. Ал енді бұл байқау қазақ қоғамына қаншалықты пай­да беріп жа­тыр? Ол үшін қыз сынының түп-төркіні қайдан шыққанына на­зар аударғанда көз жеткіземіз деп ой­лай­мын.

Ару­лар сай­ы­сы ең алғаш 1951 жы­лы Аме­ри­ка­да болған, сол уақыттан бас­тап «Мисс Все­лен­ная» де­ген ат­пен 1971 жылға дейін сол ел­де жалғасты. Со­дан 1972 жыл­дан бас­тап әр ел­де өтіп келеді. Бұл байқауға әлем елдерінің ару­ла­ры қатысып, өздерінше бақтарын сы­най­ды. Соңғы жыл­да­ры бұл сынның ая­сы кеңіп қанатын жа­ю­да. Оған 2002 жы­лы Қытай, 2004 жы­лы  Вьет­нам, 2005 жы­лы Лат­вия, 2007 жы­лы Тан­за­ния ару­ла­ры қатысқан. Осы көштен құр қалғысы кел­ме­ген Қазақстан аруы алғаш рет 2006 жы­лы қатысқан екен. Міне, бұл байқаудың та­ри­хы бүгінгі таңда ру­ха­ни азғындықтың көшбасшысы болған АҚШ-тан шыққан екен. Ал, оны біздің қазкеңде «ару­лар байқауы өзінше бір мәдениет деп қабылдап, құшақ жая қарсы ал­ды. Негізінен еліміздің аумағында бұл байқау 1996 жыл­дан бас­тап қала аралық деңгейде «Мисс Ка­зах­стан» де­ген ат­пен өтіп келеді. Тіпті жасөспірімдердің ара­сын­да да өткізіледі. Бұған мем­ле­кет­тен ар­найы қаржы бөлінеді. Сондағы мемлекеттің қаржысы ар­сыз ару­лар­ды дайындауға солардың қатарын көбейтуге жұмсалғаны ма?! Халықтың тілі, діні, дәстүрі де­ген­де ауы­зы­на құм құйылғандай жақ аш­пай­тын БАҚ жа­ры­са жа­ри­я­лап әуре.

Ару­лар байқауы дегеніміз — ба­рып тұрған ар­сыз­дар байқауы. Өйткені ол жердегі ару сымақ өзінің тәнін са­ту үшін көпшілік ал­ды­на жалаңаштанып шығып, «мені көрдіңдер ма» де­ген сыңай та­ны­та­ды. Бұл көзі түскен ер­кек атаулының нәпсісін оя­тып, қаракөздерімсізді жезөкшелікке жетелейтін бірден-бір жол. Әуел бас­та бұл байқау осы мақсатта ұйымдастырылған еріккеннің ермегі. Міне, қазақ қыздарын бүгінгі таңда осын­дай тәрбиенің ығына жығып, көшедегі көлденең көк аттының тақымында ке­ту­ге өзіміз се­беп бо­лып жа­тыр­мыз. Кей­де «менің қызым қаланың аруы ата­нып­ты», — деп мәре-сәре бо­ла­мыз, оны бы­лай қойғанда жу­ып жа­та­тын желөкпелерді де кездестіреміз. Сон­да қанаттыға қақтырмай өсірген қызының тәнін саудалауға ба­ра жатқанын қайдан білмей ме? Білсе не­ге той­лай­ды. Ке­ше қызын қызғыштай қорғаған қазақ бүгін на­мыс­тан жұрдай бо­лып қызын өз қолымен ел ал­ды­на шығарып ар­зан та­у­ар секілді са­у­да­лап жа­тыр. Ба­ба­мыз мен қазақ қыздарына қайран қалам деп, қазақ қызының ибалылығына там­са­на баға бер­се, бүгін, мен қазақ қыздарына қайран қалам деп қазақ қыздарының арсыздаққа құрбан болғанына бас шайқайсың. Амал не қандай ел бол­ма­сын өзінің сал-дәстүрі мен салт-са­на­сы қоғамда сал­та­нат құрмаған жағдайда арсыздыққа жол беретіні белгілі.